Βασίλης Δαλκαβούκης, λέκτορας Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας: «Στη
μετενεωτερική εποχή η έννοια του έθνους διαμορφώνεται από το κράτος» («Παρατηρητής της Θράκης»)
(30/3/12)
(30/3/12)
-
Εκδήλωση-συζήτηση με το
ενδιαφέρον θέμα «Τι είναι η πατρίδα μας; Συζητώντας για το έθνος,
άλλοτε και τώρα», πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη στις φοιτητικές εστίες
της Πανεπιστημιούπολης, σε μια πρωτοβουλία της φοιτητικής παράταξης
«Κόντρα» του Συλλόγου Οικοτρόφων. Κεντρικοί ομιλητές στην εκδήλωση ήταν ο
κ. Βασίλης Δαλκαβούκης, Λέκτορας στο τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του
Δ.Π.Θ., και ο κ. Γιώργος Μαυρομάτης, Λέκτορας στο Τμήμα Επιστημών της
Εκπαίδευσης στην Προσχολική Ηλικία. Των ομιλιών προηγήθηκε η προβολή του
βραβευμένου ντοκιμαντέρ με τίτλο «Πολύ μιλάς, πολύ κλαις» του κ.
Δημήτρη Κιτσικόπουλου, που πήρε το βραβείο κοινού στο Φεστιβάλ
Θεσσαλονίκης το 2007, και αναφέρεται στη ζωή των Πομάκων, ενώ η εκδήλωση
έκλεισε με συζήτηση ανάμεσα στους φοιτητές και ανταλλαγή απόψεων και
προβληματισμών.
Με αφορμή αυτή την εκδήλωση – συζήτηση ο ΠτΘ συζήτησε με τον κ. Βασίλη Δαλκαβούκη για το θέμα της εκδήλωσης και πώς διαμορφώνεται η λέξη του έθνους άλλοτε και τώρα…
ΠτΘ: κ. Δαλκαβούκη σε ποια βάση εστιάζεται το θέμα που θα αναπτύξετε στην εκδήλωση; «Το άλλοτε και το τώρα» πώς εντάχθηκαν στο πλαίσιο;
Β.Δ.: Με τα παιδιά των εστιών έχουμε μια θεμελιωμένη σχέση από πέρσι. Ζήτησαν από μένα και τον Γιώργο τον Μαυρομάτη να συμμετέχουμε σε μια εκδήλωση για την έννοια του έθνους της πατρίδας. Το «άλλοτε και το τώρα» μπήκαν ως μεταφράσεις πιο προσιτές για τα παιδιά, σε σχέση με αυτό που λέμε νεωτερικότητα και μετανεωτερικότητα. Η έννοια της νεωτερικότητας προκύπτει από το διαφωτισμό, δηλαδή η έννοια του έθνους – κράτους, έτσι όπως την ξέρουμε και τη βιώνουμε, είναι επινόηση του διαφωτισμού. Η επινόηση αυτή βασίστηκε κυρίως στη ρομαντική τάση του διαφωτισμού. Ο Χέρντερ, είναι ο εισηγητής της ταυτοποίησης κάθε λαού με ένα κράτος, όπου λαός περίπου για το ρομαντισμό σήμαινε κοινές παραδόσεις, κοινή γλώσσα, κοινή θρησκεία, κοινή καταγωγή. Είναι τα λεγόμενα αντικειμενικά κριτήρια. Αυτά τα κριτήρια ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τις ανακατατάξεις που έχουμε τον 18ο και κυρίως στο 19ο και στον 20ο αιώνα, και στη Βαλκανική και ευρύτερα, για να περάσουμε από τις αυτοκρατορίες στα λεγόμενα εθνικά κράτη. Αυτά τα κριτήρια οδήγησαν στην αντίληψη ότι τα έθνη -κράτη πρέπει να είναι ομογενοποιημένα και σε αυτή τη λογική βασίστηκε και η ανταλλαγή των πληθυσμών που εφαρμόστηκε και σε αυτή τη λογική εγκλωβίστηκαν και οι μειονότητες, όπου εγκλωβίστηκαν. Ακόμη και η έννοια μειονότητα παραπέμπει στο ότι κάποιος είναι λιγότερο κοντά σε αυτό που θα λέγαμε μέσος όρος ενός έθνους. Το να συζητάμε βέβαια για μέσους όρους του έθνους είναι μια διαδικασία εξαιρετικά πολύπλοκη. Με αυτή τη λογική παίζουμε ένα ντοκιμαντέρ για τους Πομάκους που είναι η μειονότητα της μειονότητας κατά κάποιο τρόπο, είναι γλωσσική μειονότητα μέσα στη θρησκευτική μειονότητα, που είναι ταυτόχρονα και πολιτική μειονότητα εντός του ευρύτερου εθνικού χώρου. Αυτό που θέλω να δείξω στα παιδιά είναι πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για το έθνος και να συζητάμε για αυτούς που «συμμετέχουν λιγότερο» με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια που τίθενται στο έθνος, δηλαδή δεν έχουν ούτε την θρησκεία ούτε τη γλώσσα. Έχει πολύ ενδιαφέρον το ντοκιμαντέρ του Δημήρη Κατσικούδη «Πολύ μιλάς – πολύ κλαις» που παρουσιάστηκε το 2007 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και πήρε το βραβείο κοινού.
Η έννοια της πλειονότητας προσιδιάζει προς αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως έθνος
ΠτΘ: Αναγκαστικά δηλαδή δημιουργήθηκε το θέμα των μειονοτήτων στο πλαίσιο του έθνους-κράτους
Β.Δ.: Η έννοια της μειονότητας είναι ευρύτερη, αφορά και στη Δυτική Ευρώπη αλλά και τα πρόσφατα εθνικά κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Θα λέγαμε ειδικότερα σε όλο το Δυτικό κόσμο η έννοια της μειονότητας προκύπτει ως διαλεκτικό ζεύγος της πλειονότητας. Αφού κάποιος είναι πλειονότητα κάποιος είναι μειονότητα. Η έννοια της πλειονότητας προσιδιάζει προς αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως έθνος. Λέει σε κάποιο σημείο ένας Πομάκος στο ντοκιμαντέρ, «Έλληνες δεν είμαστε, γιατί δεν μιλάμε ελληνικά, Τούρκοι δεν είμαστε, γιατί παρότι έχουμε ίδια θρησκεία έχουμε άλλη γλώσσα., Βούλγαροι δεν είμαστε γιατί μοιάζει η γλώσσα μας άλλα έχουμε άλλη θρησκεία». Αυτό ακριβώς είναι το παιχνίδι γιατί όλοι έχουμε στο μυαλό μας το έθνος με βάση τη νεωτερικότητα, έτσι όπως το συγκρότησε η νεωτερικότητα. Στη μετανεωτερική εποχή προσπαθούμε να αποδομήσουμε αυτή την οπτική με την οποία βλέπουμε το έθνος και θεωρούμε ότι τα έθνη – κράτη έτσι όπως τα ξέρουμε είναι κατασκευές, με την έννοια ότι βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε μια αφήγηση που φτιάχνεται από το κράτος και για αυτό και στα αγγλικά λέγονται nation states ,δηλαδή η έννοια του έθνους διαμορφώνεται από το κράτος. Νομίζω ότι είναι περιττό να πούμε για τη ρήση του Ματσίνι στην Ιταλία, «τώρα που φτιάξαμε την Ιταλία πρέπει να φτιάξουμε και τους Ιταλούς», αφού φτιάξαμε το κράτος τώρα το κράτος πρέπει να φτιάξουμε το έθνος.
Η ένταξή μας στην ΕΕ μας βοηθά να ξεπεράσουμε αγκυλώσεις, και όχι μόνο εμάς
ΠτΘ: Θα μπορούσε να υπάρξει ένα νέο μοντέλο που θα συνδύαζε και την κυριαρχία του κράτους, δηλαδή μια δομή που θα διοικεί μια περιοχή αλλά και την ελευθερία μεταξύ μειονοτήτων;
Β.Δ.: Νομίζω ότι αυτό το πλαίσιο υπάρχει ήδη και αυτό είναι που ονομάζουμε μετανεωτερικότητα, δηλαδή το γεγονός ότι υπαγόμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση που είναι υπερεθνική οντότητα ουσιαστικά μας υποχρεώνει ως κράτος – έθνος να ξεπεράσουμε τις όποιες αγκυλώσεις, και όχι μόνο εμάς. Όλα τα έθνη – κράτη έχουν αγκυλώσεις απέναντι στις μειονότητές τους στο πλαίσιο του ότι όλοι είμαστε πολίτες, άρα το κριτήριο έχει αλλάξει. Δεν είναι τα αντικειμενικά κριτήρια, αλλά πρώτα από όλα είναι η αντικειμενική ιδιότητα. Όλοι έχουμε διαβατήρια και ταυτότητες ελληνικές είτε μας λένε Χασάν είτε Βασίλη είτε οτιδήποτε άλλο και όλοι είμαστε μέλη μιας ευρωπαϊκής οντότητας πολιτικής και μέσω αυτής μπορούμε να συνομιλούμε σε τέτοιο επίπεδο, ανεξάρτητα αν είμαστε χριστιανοί ή μουσουλμάνοι ή βουδιστές ή άθεοι.
Ενδιαφέρουσα η συγγραφή κοινών βιβλίων ιστορίας για να δούμε τον «άλλο»
ΠτΘ: Πιστεύετε ότι η ελληνική κοινωνία αυτό το έχει εμπεδώσει;
Β.Δ.: Όχι ακόμα. Κουβαλάμε πάρα πολλές αγκυλώσεις και πάρα πολλά στερεότυπα, όπως κουβαλάνε και οι «άλλοι». Έχουν γίνει πάρα πολύ σοβαρές προσπάθειες πρώτα απ’ όλα για να γνωρίσουμε τους άλλους, έχω υπόψη μου συνέδρια και συλλογικούς τόμους που αφορούν τον τρόπο που η ιστοριογραφία, και ειδικά τα σχολικά βιβλία ιστορίας, βλέπουν τους γείτονες. Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί βλέπεις με τι στερεοτυπικό τρόπο σε βλέπουν οι άλλοι και πώς στερεοτυπικά βλέπεις εσύ τους άλλους. Μάλιστα έχουν γίνει απόπειρες να συγγραφούν κοινά βιβλία ιστορίας. Το επιχείρησαν Γάλλοι και Γερμανοί ιστορικοί οι οποίοι έχουν πολλά σοβαρά προβλήματα μεταξύ τους. Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι ξεκίνησαν από Γαλλογερμανικές διεκδικήσεις στην Αλσατία. Έχει ενδιαφέρον να γίνονται τέτοιες απόπειρες με την έννοια ότι προσπαθούμε να δούμε το παρελθόν όχι περιχαρακωμένοι σε ένα εθνικό σύνορο αλλά ανοιχτοί σε ένα υπερεθνικό σύνορο το οποίο φυσικά δεν καταργεί τον εθνικό χώρο, απλώς μας βάζει να βλέπουμε με ένα διαφορετικό μάτι τους «άλλους».
ΠτΘ: Φαντάζομαι ούτε και σε αυτό τον τομέα θεωρείτε πρόσφορο το έδαφος σε αυτή την περίοδο, όχι απαραίτητα την περίοδο της κρίσης, εννοώ και τα προηγούμενα χρόνια, σε ό,τι αφορά την περιοχή μας;
Β.Δ.: Υπάρχουν δύο βασικά προβλήματα. Το ένα πρόβλημα είναι ότι οι κοινωνίες που είναι πλειονοτικές συνήθως βλέπουν στις μειονότητες ένα από τα δύο, ή ένα εχθρό ή έναν φθηνό εργατικό δυναμικό. Υπάρχουν δύο διαφορετικές αντιλήψεις. Οι μειονοτικές κοινότητες πάλι βλέπουν στις μεν εθνικές πλειονότητες έναν εν δυνάμει δυνάστη στις δε γειτονικές κρατικές οντότητες έναν εν δυνάμει απελευθερωτή. Στην πραγματικότητα αυτά είναι πολιτικές που ασκούνται από τα ίδια τα έθνη – κράτη. Δηλαδή είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον ότι οι άνθρωποι ακολουθούν διαφορετικές στρατηγικές και ταυτόχρονα πολλές στρατηγικές μαζί, δηλαδή ένας Πομάκος μπορεί να μιλά πομάκικα στο σπίτι του γιατί έτσι νοιώθει άνετα, να μιλά τούρκικα στη Μουφτεία γιατί έτσι πρέπει να μιλήσει και να μιλά ελληνικά στη Νομαρχία και στις υπηρεσίες γιατί είναι κομμάτι του ελληνικού κράτους, έχει την πολιτική του ιδιότητα. Ακολουθούνται διαφορετικές στρατηγικές.
Βλέπουμε τον πολιτισμό του άλλου μέσα από τον δικό μας αναγκαστικά
ΠτΘ: Οι στρατηγικές που ακολουθούνται από τους πολίτες κατά την συναναστροφή τους στο πλαίσιο της αποδοχής τους ενός από τον άλλο σκοντάφτουν ή μπορεί να ξεπεράσουν την στρατηγική που ακολουθεί η πολιτεία ή οι ηγεσίες των κυβερνήσεων των κρατών;
Β.Δ.: Ο Φρόιντ κάποτε όταν τον ρώτησε ο Αϊνστάιν πώς μπορούμε να αποφύγουμε τον πόλεμο απάντησε, «αγαπητέ μου δεν μπορούμε να τον αποφύγουμε, γιατί ο πόλεμος είναι στη φύση μας, δηλαδή η βία είναι στη φύση μας αλλά ό,τι εργάζεται υπέρ του πολιτισμού εργάζεται εναντίον του πολέμου». Το θέμα είναι βέβαια να ορίσουμε τι είναι πολιτισμός και πώς τον προσεγγίζουμε. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε στην ανθρωπολογία να δείξουμε στους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς ότι ο πολιτισμός είναι ένας τρόπος να βλέπεις τα πράγματα και όχι κάτι το οποίο βλέπεις. Βλέπουμε τον πολιτισμό του άλλου μέσα από τον δικό μας αναγκαστικά. Επομένως, αν συνειδητοποιήσουμε αυτή τη διαδικασία, ήδη έχουμε κάνει ένα σημαντικό βήμα να αφήσουμε όσο γίνεται περισσότερα στερεότυπα στην άκρη.
Με αφορμή αυτή την εκδήλωση – συζήτηση ο ΠτΘ συζήτησε με τον κ. Βασίλη Δαλκαβούκη για το θέμα της εκδήλωσης και πώς διαμορφώνεται η λέξη του έθνους άλλοτε και τώρα…
ΠτΘ: κ. Δαλκαβούκη σε ποια βάση εστιάζεται το θέμα που θα αναπτύξετε στην εκδήλωση; «Το άλλοτε και το τώρα» πώς εντάχθηκαν στο πλαίσιο;
Β.Δ.: Με τα παιδιά των εστιών έχουμε μια θεμελιωμένη σχέση από πέρσι. Ζήτησαν από μένα και τον Γιώργο τον Μαυρομάτη να συμμετέχουμε σε μια εκδήλωση για την έννοια του έθνους της πατρίδας. Το «άλλοτε και το τώρα» μπήκαν ως μεταφράσεις πιο προσιτές για τα παιδιά, σε σχέση με αυτό που λέμε νεωτερικότητα και μετανεωτερικότητα. Η έννοια της νεωτερικότητας προκύπτει από το διαφωτισμό, δηλαδή η έννοια του έθνους – κράτους, έτσι όπως την ξέρουμε και τη βιώνουμε, είναι επινόηση του διαφωτισμού. Η επινόηση αυτή βασίστηκε κυρίως στη ρομαντική τάση του διαφωτισμού. Ο Χέρντερ, είναι ο εισηγητής της ταυτοποίησης κάθε λαού με ένα κράτος, όπου λαός περίπου για το ρομαντισμό σήμαινε κοινές παραδόσεις, κοινή γλώσσα, κοινή θρησκεία, κοινή καταγωγή. Είναι τα λεγόμενα αντικειμενικά κριτήρια. Αυτά τα κριτήρια ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τις ανακατατάξεις που έχουμε τον 18ο και κυρίως στο 19ο και στον 20ο αιώνα, και στη Βαλκανική και ευρύτερα, για να περάσουμε από τις αυτοκρατορίες στα λεγόμενα εθνικά κράτη. Αυτά τα κριτήρια οδήγησαν στην αντίληψη ότι τα έθνη -κράτη πρέπει να είναι ομογενοποιημένα και σε αυτή τη λογική βασίστηκε και η ανταλλαγή των πληθυσμών που εφαρμόστηκε και σε αυτή τη λογική εγκλωβίστηκαν και οι μειονότητες, όπου εγκλωβίστηκαν. Ακόμη και η έννοια μειονότητα παραπέμπει στο ότι κάποιος είναι λιγότερο κοντά σε αυτό που θα λέγαμε μέσος όρος ενός έθνους. Το να συζητάμε βέβαια για μέσους όρους του έθνους είναι μια διαδικασία εξαιρετικά πολύπλοκη. Με αυτή τη λογική παίζουμε ένα ντοκιμαντέρ για τους Πομάκους που είναι η μειονότητα της μειονότητας κατά κάποιο τρόπο, είναι γλωσσική μειονότητα μέσα στη θρησκευτική μειονότητα, που είναι ταυτόχρονα και πολιτική μειονότητα εντός του ευρύτερου εθνικού χώρου. Αυτό που θέλω να δείξω στα παιδιά είναι πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για το έθνος και να συζητάμε για αυτούς που «συμμετέχουν λιγότερο» με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια που τίθενται στο έθνος, δηλαδή δεν έχουν ούτε την θρησκεία ούτε τη γλώσσα. Έχει πολύ ενδιαφέρον το ντοκιμαντέρ του Δημήρη Κατσικούδη «Πολύ μιλάς – πολύ κλαις» που παρουσιάστηκε το 2007 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και πήρε το βραβείο κοινού.
Η έννοια της πλειονότητας προσιδιάζει προς αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως έθνος
ΠτΘ: Αναγκαστικά δηλαδή δημιουργήθηκε το θέμα των μειονοτήτων στο πλαίσιο του έθνους-κράτους
Β.Δ.: Η έννοια της μειονότητας είναι ευρύτερη, αφορά και στη Δυτική Ευρώπη αλλά και τα πρόσφατα εθνικά κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Θα λέγαμε ειδικότερα σε όλο το Δυτικό κόσμο η έννοια της μειονότητας προκύπτει ως διαλεκτικό ζεύγος της πλειονότητας. Αφού κάποιος είναι πλειονότητα κάποιος είναι μειονότητα. Η έννοια της πλειονότητας προσιδιάζει προς αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως έθνος. Λέει σε κάποιο σημείο ένας Πομάκος στο ντοκιμαντέρ, «Έλληνες δεν είμαστε, γιατί δεν μιλάμε ελληνικά, Τούρκοι δεν είμαστε, γιατί παρότι έχουμε ίδια θρησκεία έχουμε άλλη γλώσσα., Βούλγαροι δεν είμαστε γιατί μοιάζει η γλώσσα μας άλλα έχουμε άλλη θρησκεία». Αυτό ακριβώς είναι το παιχνίδι γιατί όλοι έχουμε στο μυαλό μας το έθνος με βάση τη νεωτερικότητα, έτσι όπως το συγκρότησε η νεωτερικότητα. Στη μετανεωτερική εποχή προσπαθούμε να αποδομήσουμε αυτή την οπτική με την οποία βλέπουμε το έθνος και θεωρούμε ότι τα έθνη – κράτη έτσι όπως τα ξέρουμε είναι κατασκευές, με την έννοια ότι βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε μια αφήγηση που φτιάχνεται από το κράτος και για αυτό και στα αγγλικά λέγονται nation states ,δηλαδή η έννοια του έθνους διαμορφώνεται από το κράτος. Νομίζω ότι είναι περιττό να πούμε για τη ρήση του Ματσίνι στην Ιταλία, «τώρα που φτιάξαμε την Ιταλία πρέπει να φτιάξουμε και τους Ιταλούς», αφού φτιάξαμε το κράτος τώρα το κράτος πρέπει να φτιάξουμε το έθνος.
Η ένταξή μας στην ΕΕ μας βοηθά να ξεπεράσουμε αγκυλώσεις, και όχι μόνο εμάς
ΠτΘ: Θα μπορούσε να υπάρξει ένα νέο μοντέλο που θα συνδύαζε και την κυριαρχία του κράτους, δηλαδή μια δομή που θα διοικεί μια περιοχή αλλά και την ελευθερία μεταξύ μειονοτήτων;
Β.Δ.: Νομίζω ότι αυτό το πλαίσιο υπάρχει ήδη και αυτό είναι που ονομάζουμε μετανεωτερικότητα, δηλαδή το γεγονός ότι υπαγόμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση που είναι υπερεθνική οντότητα ουσιαστικά μας υποχρεώνει ως κράτος – έθνος να ξεπεράσουμε τις όποιες αγκυλώσεις, και όχι μόνο εμάς. Όλα τα έθνη – κράτη έχουν αγκυλώσεις απέναντι στις μειονότητές τους στο πλαίσιο του ότι όλοι είμαστε πολίτες, άρα το κριτήριο έχει αλλάξει. Δεν είναι τα αντικειμενικά κριτήρια, αλλά πρώτα από όλα είναι η αντικειμενική ιδιότητα. Όλοι έχουμε διαβατήρια και ταυτότητες ελληνικές είτε μας λένε Χασάν είτε Βασίλη είτε οτιδήποτε άλλο και όλοι είμαστε μέλη μιας ευρωπαϊκής οντότητας πολιτικής και μέσω αυτής μπορούμε να συνομιλούμε σε τέτοιο επίπεδο, ανεξάρτητα αν είμαστε χριστιανοί ή μουσουλμάνοι ή βουδιστές ή άθεοι.
Ενδιαφέρουσα η συγγραφή κοινών βιβλίων ιστορίας για να δούμε τον «άλλο»
ΠτΘ: Πιστεύετε ότι η ελληνική κοινωνία αυτό το έχει εμπεδώσει;
Β.Δ.: Όχι ακόμα. Κουβαλάμε πάρα πολλές αγκυλώσεις και πάρα πολλά στερεότυπα, όπως κουβαλάνε και οι «άλλοι». Έχουν γίνει πάρα πολύ σοβαρές προσπάθειες πρώτα απ’ όλα για να γνωρίσουμε τους άλλους, έχω υπόψη μου συνέδρια και συλλογικούς τόμους που αφορούν τον τρόπο που η ιστοριογραφία, και ειδικά τα σχολικά βιβλία ιστορίας, βλέπουν τους γείτονες. Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί βλέπεις με τι στερεοτυπικό τρόπο σε βλέπουν οι άλλοι και πώς στερεοτυπικά βλέπεις εσύ τους άλλους. Μάλιστα έχουν γίνει απόπειρες να συγγραφούν κοινά βιβλία ιστορίας. Το επιχείρησαν Γάλλοι και Γερμανοί ιστορικοί οι οποίοι έχουν πολλά σοβαρά προβλήματα μεταξύ τους. Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι ξεκίνησαν από Γαλλογερμανικές διεκδικήσεις στην Αλσατία. Έχει ενδιαφέρον να γίνονται τέτοιες απόπειρες με την έννοια ότι προσπαθούμε να δούμε το παρελθόν όχι περιχαρακωμένοι σε ένα εθνικό σύνορο αλλά ανοιχτοί σε ένα υπερεθνικό σύνορο το οποίο φυσικά δεν καταργεί τον εθνικό χώρο, απλώς μας βάζει να βλέπουμε με ένα διαφορετικό μάτι τους «άλλους».
ΠτΘ: Φαντάζομαι ούτε και σε αυτό τον τομέα θεωρείτε πρόσφορο το έδαφος σε αυτή την περίοδο, όχι απαραίτητα την περίοδο της κρίσης, εννοώ και τα προηγούμενα χρόνια, σε ό,τι αφορά την περιοχή μας;
Β.Δ.: Υπάρχουν δύο βασικά προβλήματα. Το ένα πρόβλημα είναι ότι οι κοινωνίες που είναι πλειονοτικές συνήθως βλέπουν στις μειονότητες ένα από τα δύο, ή ένα εχθρό ή έναν φθηνό εργατικό δυναμικό. Υπάρχουν δύο διαφορετικές αντιλήψεις. Οι μειονοτικές κοινότητες πάλι βλέπουν στις μεν εθνικές πλειονότητες έναν εν δυνάμει δυνάστη στις δε γειτονικές κρατικές οντότητες έναν εν δυνάμει απελευθερωτή. Στην πραγματικότητα αυτά είναι πολιτικές που ασκούνται από τα ίδια τα έθνη – κράτη. Δηλαδή είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον ότι οι άνθρωποι ακολουθούν διαφορετικές στρατηγικές και ταυτόχρονα πολλές στρατηγικές μαζί, δηλαδή ένας Πομάκος μπορεί να μιλά πομάκικα στο σπίτι του γιατί έτσι νοιώθει άνετα, να μιλά τούρκικα στη Μουφτεία γιατί έτσι πρέπει να μιλήσει και να μιλά ελληνικά στη Νομαρχία και στις υπηρεσίες γιατί είναι κομμάτι του ελληνικού κράτους, έχει την πολιτική του ιδιότητα. Ακολουθούνται διαφορετικές στρατηγικές.
Βλέπουμε τον πολιτισμό του άλλου μέσα από τον δικό μας αναγκαστικά
ΠτΘ: Οι στρατηγικές που ακολουθούνται από τους πολίτες κατά την συναναστροφή τους στο πλαίσιο της αποδοχής τους ενός από τον άλλο σκοντάφτουν ή μπορεί να ξεπεράσουν την στρατηγική που ακολουθεί η πολιτεία ή οι ηγεσίες των κυβερνήσεων των κρατών;
Β.Δ.: Ο Φρόιντ κάποτε όταν τον ρώτησε ο Αϊνστάιν πώς μπορούμε να αποφύγουμε τον πόλεμο απάντησε, «αγαπητέ μου δεν μπορούμε να τον αποφύγουμε, γιατί ο πόλεμος είναι στη φύση μας, δηλαδή η βία είναι στη φύση μας αλλά ό,τι εργάζεται υπέρ του πολιτισμού εργάζεται εναντίον του πολέμου». Το θέμα είναι βέβαια να ορίσουμε τι είναι πολιτισμός και πώς τον προσεγγίζουμε. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε στην ανθρωπολογία να δείξουμε στους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς ότι ο πολιτισμός είναι ένας τρόπος να βλέπεις τα πράγματα και όχι κάτι το οποίο βλέπεις. Βλέπουμε τον πολιτισμό του άλλου μέσα από τον δικό μας αναγκαστικά. Επομένως, αν συνειδητοποιήσουμε αυτή τη διαδικασία, ήδη έχουμε κάνει ένα σημαντικό βήμα να αφήσουμε όσο γίνεται περισσότερα στερεότυπα στην άκρη.
GR
FR
DE
ES
IT
RU
EU
No comments :
Post a Comment
Only News