Sunday, March 30, 2014

Τίποτε το δυτικό δεν μπορεί να εκφράσει την ελληνική λύπη ...

Εάν (ένθετο του 24grammata.com)
Ο ελληνισμός δεν αφορά το «τώρα», το «τότε», περιόδους συγκεκριμένες, οριοθετημένες αυστηρά. Πρόκειται για ένα εύρος, το οποίο «αγκαλιάζει» μία μεγάλη ακτίνα ετών και ιστορικών περιόδων. Ετούτο ακριβώς το διάστημα συνιστά τις βασικές επιρροές που δέχθηκε, μετάλλαξε και τελικά αφομοίωσε η ελληνική ψυχή, ίσαμε την εποχή αυτή. Το γεγονός πως η επικαιρότητα φαντάζει ως παράγοντας κλονισμού όλων αυτών των θετικών, των πλούσιων επιδράσεων ή το γεγονός πως δεν υπάρχει πια η πιθανότητα μια επιρροής αντίστοιχης, αφού και η δυτική σκέψη παγιώθηκε και ανακουφίστηκε στον αξιωματικό της χαρακτήρα, δεν θα πρέπει να μας προβληματίζει.
Διότι ήταν τέτοιες οι επιδράσεις πάνω στο «ελληνικό», ήταν και παραμένει τόσο πλούσια η παράδοσή μας, ώστε μπορούμε να αντεπεξέλθουμε σε κινδύνους πρακτικών διεθνοποίησης ή αλλοίωσης του χαρακτήρα μας, του ψυχικού μας αποτυπώματος, εκείνου που εμπεριέχει και το βυζαντινό και το αρχαιοπρεπές, μα και το λαϊκό, το συντριμμένο, το διωγμένο, το κοσμοπολίτικο και το βαθύ, το ανομολόγητο.
Είναι τούτες οι κατευθύνσεις και οι παρηγοριές μας, ισχυρές ακλόνητες, ανιχνεύσιμες μες στην τέχνη μας, η οποία είναι και το μεγάλο, το καίριο ζητούμενο, ένα είδος αποτυπώματος στο οποίο διαφαίνονται οι προθέσεις, οι πίκρες και η μελλοντική ή η τωρινή μας επάρκεια και δυναμική.

Σημειώνοντας όλα τα παραπάνω, μπορεί κανείς να καταννοήσει την ποικιλία των εξειδικευμένων παροχών, των ψυχικών, δηλαδή μέσων, τα οποία εμποτίζουν κάθε δράση, φυσικά και καλλιτεχνική. Ίσως, αν λογίσουμε όλες τούτες τις γενικότητες ως ουσιαστικές, μπορούμε να καταλάβουμε το λόγο για τον οποίο το αρχαίο δράμα και η κωμωδία δεν μπορούν παρά να εκφραστούν μέσα από ελληνικές διατυπώσεις, μακρινές της δυτικής σκέψης. Δεν πρόκειται για αφορισμό ή για ένα κάλεσμα απομόνωσης. Όπως ο Βρεττανός μπορεί με επάρκεια εκφραστική να συλλάβει τη νοηματική βάση του σαιξπηρικού κειμένου και να την αποδώσει έτσι και ο Έλληνας συνιστά το μόνο, ανθρώπινο μέσο, ώστε τόσο ο λόγος, όσο και το συναίσθημα να αναδειχτούν, σύμφωνα με τις προθέσεις του ποιητή. Στην περίπτωση της αρχαίας τραγωδίας το στοίχημα είναι αυτό. Να μπορέσει δηλαδή να καταστεί αντιληπτό το ιδεολογικό υπόβαθρο του κειμένου, η στόχευση δηλαδή του ποιητή του ίδιου. Αν επιτευχεί αυτό τότε έχει εγκλιματιστεί στο μέγιστο βαθμό και εκείνος που καλείται να στήσει τις «δυνάμεις» του, να δημιουργήσει δηλαδή ένα ύφος, θα λέγαμε «στρατηγικό», να εκμαιεύσει μέσα από το κείμενο την αλήθεια του και να τη διδάξει σε αυτούς που είναι επιφορτισμένοι να τη συγκρατούν, να την αναδεικνύουν.
Η επισήμανση δεν αφορά τα τεχνικά μέσα. Και αυτό διότι αν θέλουμε να προσδιορίσουμε το αρχαίο δράμα, δεν μπορούμε να το δούμε διαχωρισμένο από τις τεχνικές απαιτήσεις και τα πρότυπα της πρώτης περιόδου. Είμαστε επιφορτισμένοι να καταννοήσουμε την ψυχολογία, τις αγωνίες, το ανθρώπινο στοιχείο είναι εκείνο που μας απασχολεί. Και είναι η ποιότητα του λόγου, οι διακυμάνσεις του, οι οποίες προσφέρονται τόσο απλόχερα σε μας, ώστε να επιβάλεται, σχεδόν να δικαιολογείται η πιστή συνέπεια απέναντι στο στίχο.
Το ερώτημα για την απόλυτη έκφραση, την εκφορά δηλαδή σε αρχαία γλώσσα του κειμένου δεν ευσταθεί. Η επισήμανση του Τσαρούχη, αλλά και οι διατυπώσεις του έτερου σπουδαίου, του δασκάλου Καρόλου Κουν υπογραμμίζουν το αυτονόητο. Πως δηλαδή θέατρο σε γλώσσα αρχαία και νεκρή είναι το ίδιο νεκρό.Εκείνο που ζητείται είναι η συνειδητοποίηση της αιτίας του δράματος, η συναισθηματική μετάδοσή του στο κοινό, η συντάρραξη των παρευρισκομένων. Και αυτό δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί υπό τις οδηγίες κάποιου που δεν γνωρίζει τη γλώσσα, αρά και την ορολογία την αισθηματική. Η Επίδαυρος ζητά την ελληνική παρουσία. Δεν πρόκειται για σωβινιστικές κορώνες, αλλά για μια προσωπική γνώμη, για μια αναπόφευκτη πραγματικότητα, μες στην οποία μπορεί να εκφραστεί το άδικο, το δίκαιο, το μεγάλο, το ταπεινό, με όρους εγχώριου ψυχισμού. Η επαφή ξένων ηθοποιών και ξένων ομάδων με το φεστιβάλ μπορεί να δώσει ακόμη περισσότερο αίγλη, ενώ είναι δυνατόν να μεγιστοποιήσει τα όποια, οικονομικά οφέλη.


Ο «ζεϊμπέκης» του Τσαρούχη, ο «Ερωτικός» του Χατζιδάκι, τα «σπαράγματα» του Χρήστου πλούτισαν την τέχνη, ενώ πια βρίσκονται μες σε αυτή, ενσωματώνονται δηλαδή οριστικά ως συστατικά της στοιχεία. Τίποτε το δυτικό δεν μπορεί να εκφράσει την ελληνική λύπη, όχι γιατί είνα κουρασμένο ή στατικό, όχι μόνο για αυτούς τους λόγους, αλλά γιατί δεν κουβαλά την ελληνική πνευματικότητα, δεν μπορεί και έτσι περιορίζεται σε μια προσέγγιση. Το αρχαίο δράμα και ακόμη περισσότερο η κωμωδία απαιτούν  την ελληνική εκφορά, την ταπεινή και καθημερινή μας γλώσσα. Πέρα από αυτό όλα τα άλλα είναι εφικτά, ώστε το αποτέλεσμα, πέρα από τεχνικές ή αλλες διατυπώσεις, να είναι προσαρμοσμένο  στην ελληνική ψυχολογία. Το ελληνικό κοινό, ανατολικό φύση και θέση, έχει από καιρό αναπτύξει μια εκλεκτικότητα στις εντολές, μια αυτονομία γεωγραφική και αισθηματική.Το θέατρο των σκιών, τα πανηγύρια της υπαίθρου, τα δρώμενα του γάμου  ή του θανάτου έρχονται να επιβεβαιώσουν πως  ελληνική και παράξενη είναι η ανθρώπινη ψυχή και σωπαίνει μόνο εμπρός στην ποίηση.

[24grammata.com]

No comments :

Post a Comment

Only News

Featured Post

“The U.S. must stop supporting terrorists who are destroying Syria and her people" : US Congresswoman, Tulsi Gabbard

US Congresswoman, Tulsi Gabbard, recently visited Syria, and even met with President Bashar Al-Assad. She also visited the recently libe...

Blog Widget by LinkWithin