ΖΩΝΤΑΝΗ Η ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ 19 ΣΦΑΓΙΑΣΘΕΝΤΩΝ ΘΡΑΚΩΝ... Θυσιάστηκαν για τα ιδανικά μιας ελεύθερης Ελλάδας

Τα ονόματά τους είναι γραμμένα στο ηρώον του οικισμού, όπου κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Σεπτέμβρη οι συμπατριώτες τους, τιμούν την μνήμη τους .
Το 1987 τελέστηκε το πρώτο μνημόσυνο στο Σιδηροχώρι με πρωτοβουλία του τότε κοινοτάρχη Νικόλαου Δρίνη, ο οποίος βρέθηκε στην τελετή την περασμένη Κυριακή .

(xronos gr)

Ζωντανή από το 1987, οπότε τελέστηκε το πρώτο μνημόσυνο με πρωτοβουλία του τότε κοινοτάρχη Νικόλαου Δρίνη, παραμένει η μνήμη των 19 σφαγιασθέντων Θρακών από τους Τούρκους στις 5 Σεπτεμβρίου το 1915 στο βουνό Γκράντος στη θέση Σίρμπου Μαντρινιές.
Ακόμα και μετά την κατάργηση του Δήμου Νέου Σιδηροχώριου και τη συγχώνευσή του με τον Δήμο Κομοτηνής, που διαχρονικά αναλάμβανε τη διοργάνωση, οι άνθρωποι του οικισμού δεν επέτρεψαν, χάρην οικονομίας, να καταργηθεί αυτός ο θεσμός ο οποίος δεν απαιτεί χρήματα αλλά κυρίως ανθρώπους με σεβασμό στη μνήμη και την ιστορία. Έτσι ο Μορφωτικός Όμιλος Νέου Σιδηροχωρίου σε συνεργασία με τον τοπικό σύλλογο γυναικών και τη συνδρομή του Δήμου Κομοτηνής πήραν τη διοργάνωση στα χέρια τους και την εμπλούτισαν πραγματοποιώντας φέτος τριήμερες εκδηλώσεις.

Η 26η Συνάντηση Σιδηροχωριτών ξεκίνησε από την περασμένη Παρασκευή, οπότε στο χωριό κατέφθασαν Σιδηροχωρίτες από κάθε γωνιά της χώρας ακόμα και το εξωτερικό. Όλοι μαζί το Σάββατο συμμετείχαν στη χορευτική βραδιά με λαϊκό γλέντι. Το τριήμερο αντάμωμα κορυφώθηκε την Κυριακή 2 Σεπτεμβρίου οπότε στις 7 το πρωί τελέστηκε λειτουργία στον ιερό ναό Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη Νέου Σιδηροχωρίου και στις 10:00 το πρωί τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση, στο ηρώο των 19 μαρτύρων που βρίσκεται στην πλατεία του οικισμού. Εκεί βρέθηκε ο Νικόλαος Δρίνης ο κοινοτάρχης Νέου Σιδηροχωρίου ο οποίος καθιέρωσε το 1987 την τέλεση μνημόσυνου για τους 19. Ο Μιχάλης Ράντος εκ μέρους του Μορφωτικού Ομίλου θύμισε αυτή την ενέργεια του τότε κοινοτάρχη παρουσιάζοντας παράλληλα ιστορικές λεπτομέρειες από τα γεγονότα που οδήγησαν στη θλιβερή ημέρα της 5ης Σεπτεμβρίου. 

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΩΝ 19 ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΤΩΝ

Τον Ιούνη του 1914, ο νομάρχης Αδριανούπολης Χατζή Αντήλ ισχυρό στέλεχος του νεοτουρκικού κόμματος τοποθετεί στην θέση του διοικητή Σαμμακοβίου τον θηριώδη Χουσεΐν Χαμντή. Την ίδια εποχή ξεσπά ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος. Η Τουρκία συντάχθηκε με τις κεντρικές δυνάμεις. Κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος. Τα χέρια του Χαμντή λύθηκαν. Επέβαλε υποχρεωτική φορολογία στο Σαμακόβι, Τρουλιά, Αη Στέφανο. Όσοι αρνήθηκαν να πληρώσουν, μαστιγώθηκαν, φυλακίστηκαν και απολύθηκαν μόνο, αφού πλήρωσαν διπλάσια από ότι τους ζητήθηκε αρχικά. 

Έτσι ο Χαμντή με συνεχή πρόστιμα και βασανιστήρια εκτελούσε τα μεγαλόπνοα σχέδιά του ξεζουμίζοντας τους δύστυχους ομογενείς μας. Έφτιαξε τζαμί και οικοτροφείο για τους λιγοστούς Τούρκους του Σαμακοβίου και για του νέους Τούρκους που έφερνε από άλλες περιοχές. Με ιδρώτα και αίμα και πολλά ανθρώπινα θύματα έγινε ο δρόμος Σαμμακοβίου – Σκεπαστού και Σαμμακοβίου – Νιάδας. Την άνοιξη του 1915 ο Χαμντή προσκάλεσε το αφεντικό του, το νομάρχη, να επιδείξει σ’ αυτόν τα έργα του. Ο νομάρχης ήρθε και φεύγοντας ευχαρίστησε τους κατοίκους για την φιλοξενία. 

Οι κάτοικοι μετά από αυτό πίστεψαν ότι τα πράγματα θα ησυχάσουν λίγο. Όμως συνέβη κάτι τραγικό. Στο βουνό Γκράντος το αυτοκίνητο του νομάρχη μπλοκαρίστηκε από αγνώστους. Μια σφαίρα σκότωσε το γιο του νομάρχη. Οι Τούρκοι συνοδοί δεν κατάφεραν να συλλάβουν κανένα από τους δράστες. Σύμφωνα με πληροφορίες που μάζεψε αργότερα ο Θεόδωρος Κιακίδης στο βιβλίο του οποίου στηρίζεται κυρίως το κείμενο αυτό, οι φονιάδες ήταν Βούλγαροι Κομιτατζήδες.Τα επακόλουθα του φόνου ήταν έξαρση της θηριωδίας του Χαμντή. Συλλήψεις και βασανισμοί δεν έφεραν την ομολογία που ζητούσε. Στην αναφορά του στο νομάρχη απέδωσε τον φόνο τους ομογενείς της περιφέρειας Σαμμακοβίου και χαρακτηρίζει τον φόνο σαν πολιτική και επαναστατική πράξη. 

Στις 31 Αυγούστου εκδόθηκε το διάταγμα για τον εκπατρισμό των κατοίκων της περιφέρειας Σαμμακοβίου. 100 αιμοβόροι εγκληματίες νεότουρκοι ήρθαν να το εφαρμόσουν. Την Παρασκευή 4 Σεπτέμβρη άρχισαν να φορτώνουν τα πράγματά τους στα αμάξια οι Σαμμακοβίτες. 5.000 άνθρωποι στο δρόμο του μαρτυρίου, στον δρόμο της προσφυγιάς. Στο Σαμμακόβι έμειναν φυλακισμένοι 150 άνδρες. Το βράδυ της Παρασκευής άρχισε η ανάκριση και τα βασανιστήρια. Κατά τις 10 το πρωΐ του Σαββάτου 5 Σεπτέμβρη ο Χαμντή έδωσε διαταγή. 

Οι 19 έπρεπε να θανατωθούν. Οι 25 θα περνούσαν στρατοδικείο και οι υπόλοιποι αγρότες, τσομπάνηδες και ασβεστάδες θα αφήνονταν ελεύθεροι και θα οδηγούνταν στο Σκεπαστό να συναντήσουν τους άλλους συγχωριανούς. Στην θέση Σίρμπου Μαντρινιές μιάμιση ώρα από το Σαμάκοβο, λίγο πιο ψηλά από την πλατεία Γκράντος, οδήγησαν τους 19 και τους κατακρεούργησαν. 

Αναφέρουμε τους μάρτυρες:

Αθανασιάδης Γ. Γιάγκος, Γεωργίου Πολυχρόνης, Γιαννάκου Ι. Φίλιππος, Δουκίδης Δ. Δούκας, Δουκίδης Ν. Κων/νος, Κιακίδης Θ. Περικλής, Κιουτσικίδης Π. Δημήτριος, Κρυσταλλάκης Α. Κων/νος, Κύρκος Ν. Κύρκος, Λαμπρινού Κων/νος, Μανίτσας Ε. Βασιλικός, Μαρινέλλης Σ. Κυριάκος, Παναγιωτάκης Π. Δημήτριος, Παπαδόπουλος Γεώργιος, Τακίδης Κων/νος, Τζάρτος Κ. Γεώργιος, Τζάρτος Γ. Δημήτριος, Τζάρτος Θ. Κων/νος, Χριστάκης Ν. Κων/νος. Τα λόγια ενός συγγραφέα επικαλέστηκε ο περιφερειάρχης Άρης Γιαννακίδης στον χαιρετισμό του, «λέει ο συγγραφέας ο ελληνισμός δεν υπήρξε όχλος αποστολής. Με τον Όμηρο, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τους Σαμμακοβίτες δεν μας ενώνει μόνο το αίμα, μας ενώνει η γλώσσα, το ήθος, ο τόπος, το βίωμα, οι ήχοι, τα χρώματα, η θάλασσα, η στεριά τα έθιμα, μας ενώνουν οι κρίσιμες αξίες, μας ενώνει ο πολιτισμός. 

Ο πατριωτισμός είναι ο μύθος της φυλής μας, αυτός που στο διάβα των αιώνων μας κράτησε παθιασμένους και δημιουργικούς. Μπορεί στην εποχή μας να στέρεψαν οι ιδεολογίες, αλλά είναι καιρός επιτέλους να σμίξουν επιτέλους οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου δεξιές και αριστερές και να μιλήσουν την ίδια γλώσσα της πατρίδας». «Λαός χωρίς μνήμη είναι λαός χωρίς μέλλον», είπε με τη σειρά του ο δήμαρχος Κομοτηνής Γιώργος Πετρίδης, επισημαίνοντας πως «ο φόρος τιμής που αποτίουμε στους πατριώτες που έδωσαν τη ζωή τους είναι για εμάς είναι όχι μόνο μία υποχρέωση, αλλά και μία τροφοδότρια δύναμη για να σταθούμε στο παρόν και να ορίσουμε το μέλλον μας και το μέλλον μας είναι τα παιδιά, είναι οι άνθρωποι του συλλόγου, όλοι όσοι στέκονται πάνω και πέρα από τα τετριμμένα της καθημερινότητας και ασχολούνται με την ψυχή τους. 

Η μνήμη σε όσους έχασαν την ζωή τους τότε είναι δύναμη ψυχής για το μέλλον. Το Σιδηροχώρι είναι ένας οικισμός που ξεχωρίζει για την ποιότητα των ανθρώπων που αποτελεί συνέχεια των ανθρώπων που έμειναν πίσω στις πατρίδες». 

Η μπάντα του Νέου Σιδηροχωρίου απέδωσε μουσικά φόρο τιμής στους 19 σφαγιασθέντες, ενώ έγινε κατάθεση στεφάνων στο ηρώο του οικισμού.

Δήμητρα Συμεωνίδου

xronos gr

4/9/12