Ποντιακή διαλέκτος: Προσπάθεια όχι μόνο διατήρησης της γλώσσας αλλά και της προφοράς της ...

Συγγράφεται το εγχειρίδιο ποντιακής διαλέκτου

Συντάκτης: Άννα Πατρωνίδου («Παρατηρητής της Θράκης»)

-

Συνεδρίασε το περασμένο Σάββατο το Διοικητικό Συμβούλιο της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας κατά την διάρκεια του οποίου μεταξύ των θεμάτων που συζητήθηκαν ήταν το βιβλίο της Στ’ Δημοτικού μέσα στο οποίο εμπεριέχονται στοιχεία για τον ποντιακό ελληνισμό αλλά και για πρώτη φορά αναφέρεται στην ποντιακή γενοκτονία, για το οποίο υπάρχει η υπόσχεση από πλευράς κυβερνώντων ότι επιτέλους θα κυκλοφορήσει. Επίσης συζητήθηκαν οι εκδηλώσεις μνήμης της ποντιακής γενοκτονίας στις 19 του Μάη στην πλατεία Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη και το πλαίσιό τους, αλλά και το θέμα της ποντιακής διαλέκτου εργαλείο για την οποία θα είναι η ειδική σελίδα της Επιτροπής για την ποντιακή διάλεκτο στην ιστοσελίδα της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος.

Καταγραφή των ατόμων που μιλούν την ποντιακή διάλεκτο

Εισηγήτρια του θέματος για την ποντιακή διάλεκτο ήταν η Πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γαρς» αλλά και πρόεδρος της Επιτροπής για την διατήρηση της ποντιακής διαλέκτου. Κατά την εισήγησή της η κ. Μαυρίδου αναφέρθηκε στα βήματα στα οποία έχει προβεί η Επιτροπή για τη διατήρηση της ποντιακής γλώσσας. Η Επιτροπή στο βασικό που προχώρησε, και αφορά στο στάδιο της υλοποίησης, είναι η ύπαρξη στην ιστοσελίδα πλέον της Παμποντιακής ειδική σελίδα που θα αφορά την Επιτροπή για την ποντιακή διάλεκτο, όπου και θα φιλοξενούνται θέματα και άρθρα που αφορούν σε αυτή. «Μετά από την πολύ σημαντική επισήμανση του Σάββα Μαυρίδη, μέλους της Επιτροπής, καθηγητή ΤΕΙ, και άνθρωπο που έχει ασχοληθεί με το θέμα, ότι το κύριο είναι σήμερα να σωθεί και η προφορά της ποντιακής γλώσσας, και στο πλαίσιο αυτής της λογικής η Νεολαία της Παμποντιακής αποφασίσθηκε να ξεκινήσει μια σειρά συνεντεύξεων με ηλικιωμένους ανθρώπους, με ανθρώπους που γνωρίζουν και μιλούν ακόμη την ποντιακή διάλεκτο. Με αυτό τον τρόπο θα υπάρξει καταγραφή και των διαφόρων ιδιωμάτων, Σινώπης, Κερασούντας, Τραπεζούντας, Ματσούκας. Τα βίντεο αυτά θα φιλοξενηθούν στην ιστοσελίδα ώστε ο καθένας όπου κι αν βρίσκεται να μπορεί να μπαίνει και να παρακολουθεί. Για εμάς αυτό είναι πολύ σημαντικό αυτό πρώτον γιατί η νεολαία μπαίνει στη διαδικασία αναζήτησης της γλώσσας, έρχεται σε επαφή, κάτι είχε από παλιά αποφασισθεί στη Συνάντηση των Νεολαιών το Σεπτέμβρη που είχε ως γενικό θέμα την ποντιακή διάλεκτο και κατά τη διάρκεια της οποίας υπήρξαν πολύ σημαντικές ανακοινώσεις και δεσμεύτηκε η νεολαία ότι δεν θα μείνει μόνο στα λόγια αλλά θα προχωρήσει και στην πράξη». Στόχος είναι η καταγραφή όσων περισσότερων ανθρώπων μιλάνε την ποντιακή διάλεκτο και όλη αυτή η προσπάθεια θα βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του συλλόγου.
Φυσικά στην ιστοσελίδα θα μπορεί κανείς να βρει μαθήματα ποντιακής διαλέκτου και τα ποντιακά σωματεία θα μπορούν όλο αυτό το υλικό να το κατεβάσουν και να το δουλέψουν στους συλλόγους για τα παιδιά τους. Μέσα στην ιστοσελίδα θα εμπεριέχονται και θεατρικά αποσπάσματα, «γιατί το θέατρο είναι αυτό που βοηθά να διασώσουμε τη γλώσσας μας όπως και τα ποντιακά δίστιχα. Έτσι θα έχουμε αποσπάσματα από διάφορα θεατρικά όπως και θεατρικά τα οποία θα μπορεί να κατεβάσει κάποιος και να το δουλέψει και φυσικά δίστιχα τραγούδια. Υπάρχει μπόλικο υλικό ούτως ώστε οποιοσδήποτε ανά τον κόσμο θα μπορεί να χρησιμοποιεί».

Εγχειρίδιο ποντιακής διαλέκτου

Ένα επίσης σημαντικό βήμα στη διατήρηση της ποντιακής διαλέκτου αποτελεί η απόφαση του Συνδέσμου Ποντίων Εκπαιδευτικών με πρόεδρο τον εκπαιδευτικό Αντώνη Παυλίδη η οποία ήδη σε συνεργασία με επιστημονικό δυναμικό γράφει το Εγχειρίδιο της Ποντιακής Διαλέκτου «με το οποίο θα μπορεί η γλώσσα να διδάσκεται, αποτελώντας ένα χρήσιμο εργαλείο στη διατήρηση της γλώσσας μας και απαραίτητο για την διδασκαλία της. Ευελπιστούμε να μπει η όλη προσπάθεια να ενταχθεί σε κάποιος ευρωπαϊκό πρόγραμμα και να υλοποιηθεί. Η προσπάθεια που κάνει ο Σύνδεσμος είναι καταπληκτική και θεωρώ ότι θα φέρει καρπούς. Εννοείται ότι στο πλαίσιο του εγχειριδίου θα ενταχθεί και η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών».

Παιχνίδια μνήμης για την εκμάθηση γλώσσας

Η κ. Χρύσα Μαυρίδου δημιούργησε κάποια παιχνίδια μνήμης που αφορούν στη γλώσσα, τα οποία μπορούν να δουλευτούν σε παιδιά από ηλικίας πέντε χρονών και πάνω. «Ενδεικτικά το πρώτο memory που έχω φτιάξει αυτή τη στιγμή, με τη βοήθεια του Μιχάλη Βαμβακά, αφορά στα ζώα στην ποντιακή διάλεκτο. Είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, ουσιαστικά παιχνίδι. Μη ξεχνάμε ότι μέσα από το παιχνίδι μπορείς να διδάξεις τα πάντα με τον καλύτερο τρόπο. Θα το αναρτήσουμε και αυτό στο διαδίκτυο, ώστε να μπορούν τα σωματεία να κατεβάζουν και αυτά τα παιχνίδια για τα παιδιά των συλλόγων. Το ζήτημα είναι ότι κάνοντας ένα τεστ, όχι μόνο με τα μικρά παιδιά που ανταποκρίνονται με μεγάλη χαρά, και με τα πιο μεγάλα παιδιά, εννοώ 15χρονα και 20χρονα, τους φάνηκε ενδιαφέρον το παιχνίδι, γιατί δεν γνωρίζουν πώς λέγεται για παράδειγμα η χελώνα ή ο σκαντζόχοιρος στα ποντιακά. Ίσως δεν το έχουν ακούσει ποτέ. Τελικά κάναμε κάτι για τα πιτσιρίκια αλλά όπως φαίνεται θα δουλέψει και για τις μεγαλύτερες ηλικίες».
Στο πλαίσιο αυτό η κ. Μαυρίδου έχει δημιουργήσει παιχνίδια με ρήματα, ουσιαστικά και ετοιμάζει ένα ντόμινο και ένα παζλ. «Εργαλεία για να δουλέψει κάποιος με τις πολύ μικρές ηλικίες» τα χαρακτηρίζει.

Δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου

«Προχωράμε με πολύ γρήγορους ρυθμούς για τη διατήρηση της γλώσσας, γιατί δεν μας παίρνει ο χρόνος», αναφέρει η κ. Μαυρίδου. «Οι άνθρωποι που μιλούν τη διάλεκτο όπως την μιλούσαν παλιά εκλείπουν και δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου πλέον». Στο πλαίσιο αυτό πέραν των νέων ατόμων επιστρατεύονται όλα τα σωματεία και τα μέλη τους όπου πιθανά να υπάρχουν παλιές καταγραφές. «Πολλοί είναι αυτοί που έχουν καταγράψει ανθρώπους και αυτό είναι μια πολύ σημαντική μαρτυρία για την διατήρηση της γλώσσας. Το κύριο βάρος το έχει βέβαια η νεολαία».

Διοργάνωση αυγομαχιών

Για μια ακόμη χρονιά το έθιμο των αυγομαχιών θα ξαναζωντανέψει τη Δεύτερη ημέρα του Πάσχα στο Θρυλόριο στις 5 το απόγευμα μπροστά στο κτίριο της πρώην Κοινότητας Θρυλορίου. «Όπως και πέρσι έτσι και φέτος οι αυγομαχίες θα γίνουν με άσπρα αυγά γιατί η διαφάνεια αγγίζει και τις αυγομαχίες». Οι κάτοικοι του Θρυλορίου έχουν ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό τη συγκέντρωση των πιο γερών αυγών «θα έλεγα από πέρσι έχουν δραστηριοποιηθεί σε μια εντατική αναζήτηση αυγών, τονίζει η κ. Μαυρίδου. «Και λέω από πέρσι, γιατί γονιμοποίησαν κότες, έβγαλαν κοτόπουλα από αυγά από δυνατές κότες, τα μεγάλωσαν παρακολουθώντας τα, ώστε να έχουν σήμερα δυνατά αυγά για να πάρουν μέρος στις αυγομαχίες. Θεωρώ ότι φέτος θα οδηγηθούμε σε αυτές με μεγαλύτερο δυναμισμό από άλλα χρόνια, αν κρίνω και τις λογομαχίες που γίνονται στο καφενείο, όπως μου μεταφέρουν. «Τ’ εμά τα οβά κιάλο δυνατά εσέν απ’ τ’ εσέτερα», «όποιος έσ’ κουράγιο ας έρτε» και ακούγονται διάφορα τέτοια».
Όσον δε αφορά στις περιφερειακές αυγομαχίες για φέτος έχει αποφασιστεί να γίνουν στο Μαυρόβατο της Δράμας, την Κυριακή του Θωμά στις 5 το απόγευμα.

Περιφερειακό Παιδικό Φεστιβάλ

Ο Σύνδεσμος Ποντιακών Σωματείων ξεκίνησε τις προετοιμασίες για το Περιφερειακό Παιδικό Φεστιβάλ η ημερομηνία διεξαγωγής του οποίου εξαρτάται από το πότε θα γίνουν οι εκλογές. «Αν οι εκλογές γίνουν στις 6 του Μάη το Φεστιβάλ θα γίνει στις 12 ή 13 Μάη, αν δεν γίνουν στην ημερομηνία αυτή τότε το φεστιβάλ που σημειωτέον θα γίνει φέτος στην Καβάλα θα γίνει στις 6 του Μάη».

Αναβίωσαν και φέτος τα κερκέλια

Όπως κάθε χρόνο οι Θρυλοριώτες τίμησαν την ημέρα του Λαζάρου. Από την πρώτη μέρα που εγκαταστάθηκαν το χωριό και παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισαν για την επιβίωσή τους δεν λησμόνησαν το έθιμο του Λαζάρου και τα κερκέλια έσμιξαν με τα αρώματα της Άνοιξης το Σάββατο στο Θρυλόριο.
«Εκείνο που με χαροποιεί ιδιαίτερα είναι ότι τα παιδιά περιμένουν την ημέρα. Και μπορεί για ένα διάστημα να έπαψαν να γίνονται τα κερκέλια και λέγονταν μόνο τα κάλαντα σήμερα δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχει σχεδόν κάθε σπίτι τα κερκέλια του. Και μάλιστα και οι νέες νοικοκυρές δοκιμάζουν πλέον να κάνουν κερκέλια και αυτό για εμάς είναι πολύ μεγάλη επιτυχία.
Για μια ακόμη φορά το τραγούδι λοιπόν του φτωχολάζαρου ακούστηκε στο Θρυλόριο και τα παιδιά ανταμείφθηκαν με τα πατροπαράδοτα κερκέλια, αυγά και καραμέλλες.

Τα κάλαντα των Βαΐων

«Βάι, Βάι, τω Βαϊ
τρώγω ψάρι και χαψί
και τ’ απάν’ τε Κερακί
τρώω το παχύ τ’ αρνί
θεία, θεία, παρ’ το κερκέλι
και δος μας το κόκκινο το ‘βο».
-
«Παρατηρητής της Θράκης»