Στους αντίποδες του ιστορικού αναθεωρητισμού ...

Μεταξύ των προβλημάτων που συζητούνται στις ημέρες μας, καταγράφεται και η προσπάθεια να «ξαναγραφεί» η ελληνική ιστορία στο πλαίσιο ενός γενικότερου «ιστορικού αναθεωρητισμού». Κι αν οι ερμηνείες παρέμειναν μόνον ερμηνείες, ίσως τότε δεν θα χρειαζόταν να απαντηθούν. Επειδή, όμως, οι ερμηνείες καθίστανται «δόγματα» και «γραμμές» και «κατευθύνσεις» στο σχολείο, στην επιστημονική έρευνα αλλά και στην καθημερινή συζήτηση, οι απαντήσεις είναι μάλλον επιβεβλημένες.

Υποστηρίζεται, ατυχώς, στην σύγχρονη ιστοριογραφία μας ότι το ελληνικό έθνος έχει δημιουργηθεί κατά τον 19^ο αι. Οπότε δεν χρειάζεται να γίνει λόγος για την ιστορική συνέχεια, μεταξύ του αρχαίου, του βυζαντινού και του νεώτερου ελληνισμού. Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά τις επαναπροσεγγίσεις των «αναθεωρητικών της ιστορίας» δεν έχει ξεφύγει κανείς: ο Ρίτσος χαρακτηρίζεται «νεκρόφιλος», ο Εγγονόπουλος «φασίστας», ο Θεοδωράκης «βυζαντινιστής», ο Παπαρρηγόπουλος «παρακρατικός»! Παράλληλα, στο πλαίσιο της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας αλλά και εξ αιτίας της καταναλωτικής συνείδησης η ιστορική μνήμη διαγράφεται σταδιακά από την πολιτιστική και κοινωνική πραγματικότητα. Δεν θα αναφερθώ εδώ στην τυραννικώς επιβληθείσα εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος στην ελληνική γλώσσα.

Ο ειδικός και μη αναγνώστης, δάσκαλος, εργαζόμενος, πολίτης θα διερωτηθεί κάποτε αν οι ερμηνείες που δίδονται στο πλαίσιο του ιστορικού αναθεωρητισμού προέρχονται από άγνοια η από σκοπιμότητα. Προφανώς, εάν αγνοεί κανείς τα πράγματα, ανατρέχει σε έγκυρους ιστορικούς, ημεδαπούς και αλλοδαπούς, και βρίσκει τις απαντήσεις (οι ασχολούμενοι με την φιλοσοφία θα θυμούνται το παλαιότερο «επιχείρημα εκ των ενδόξων»). Στην περίπτωση των σκοπιμοτήτων, όποια κι αν είναι η απάντηση, είναι βέβαιο ότι ο πολίτης, ο εργαζόμενος, ο δάσκαλος και ο αναγνώστης επιβάλλεται να αντισταθούν.

Εάν η μνήμη του ανθρώπου είναι κριτήριο της ταυτότητάς του, τότε η απώλεια της ιστορικής μνήμης θα πρέπει να σημαίνει απώλεια και της ιστορικής ταυτότητας. Έτσι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης είναι πράξη αντίστασης μέσα στην παγκοσμιοποιημένη και καταναλωτική κοινωνία. Εκ των πραγμάτων η αντίσταση αυτή θα έχει οπωσδήποτε ένα πολιτιστικό-ψυχολογικό περιεχόμενο. Άλλωστε σε κάθε τυραννική συμπεριφορά η αντίσταση είναι υποχρέωση και όχι δικαίωμα.

(Ευθύνη. τ. 421, 2007, σσ. 41-42)

Πεμπτουσία