Αφήγηση της πορείας διολίσθησης στη λαμογιά.

Το θέμα δεν είναι μόνο ηθικό, είναι ταυτόχρονα κοινωνιολογικό, πολιτιστικό και πολιτικό....
Πώς διολισθαίνει ένα άτομο, μια οικογένεια, μια γενιά, ένας λαός, από την αρετή και την ανθρωπιά στην ηθική παρακμή και στη λαμογιά; Αυτό είναι το θέμα που προσπαθεί να ζωντανέψει με τους ήρωές της στο νέο της μυθιστόρημα , όπως μου είπε πρόσφατα, μια Ελληνοκύπρια λογοτέχνης. Ιδιαίτερα καίγεται να κατανοήσει πώς παιδιά αγωνιστών του 1955-9, οι οποίοι έδειξαν έμπρακτα υψηλό ήθος, αγνότητα, αυταπάρνηση και ισχυρή φιλοπατρία, αγνόησαν πλήρως το παράδειγμα του πατέρα τους και έθεσαν ως κύριο στόχο της ζωής τους τον με κάθε τρόπο, νόμιμο ή παράνομο, πλουτισμό.


Τι είναι εκείνο που συνέβαλε σ’ αυτή την πλήρη ανατροπή; Υπάρχει ελπίδα για τον λαό μας να ξαναβρεί τον δρόμο του, όταν από τη μια γενιά στην άλλη παρατηρήθηκε τόσο μεγάλη ηθική παρακμή; Το θέμα δεν είναι μόνο ηθικό, είναι ταυτόχρονα κοινωνιολογικό, πολιτιστικό και πολιτικό, και έχει άμεση σχέση με την τραγική ιστορία των 53 χρόνων της ζωής του κυπριακού λαού μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας του. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η διπλή τραγωδία του 1974, με το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, και του 2013, με την οικονομική καταστροφή, σχετίζονται άμεσα με την παρατηρηθείσα στο νησί ηθική παρακμή. 

Η ηθική παρακμή
Ασφαλώς οι λόγοι της ηθικής παρακμής είναι πολλοί: Η απογοήτευση από την αίσθηση ότι οι θυσίες των αγωνιστών πήγαν χαμένες μετά την άδικη λύση του 1960, οι πελατειακές σχέσεις του κράτους με τους πολίτες, η αναξιοκρατία, το ρουσφέτι, η ατιμωρησία, η ανευθυνότητα και η πολιτιστική σύγχυση που προήλθε από τον κατακλυσμό των ξένων ιδεών και των ξένων τρόπων ζωής. Πιστεύω, ωστόσο, πως η κύρια αιτία είναι το γεγονός ότι εξέλιπε ο φόβος του Θεού και ο φόβος του θανάτου. Η έκλειψη αυτή επηρέασε τον λαό μας με δύο τρόπους, α) με τη μεγάλη συρρίκνωση της πνευματικότητας στη ζωή του και β) με την απόρριψη κάθε αυτοελέγχου και αυτοπεριορισμού.
Η πνευματικότητά μας ήταν μέχρι το 1960 σε μεγάλο βαθμό θρησκευτική. Τη ζούσαμε όταν λατρεύαμε τον Θεό στην εκκλησία, συμμετέχοντας στη Θεία Λειτουργία και στα Θεία Μυστήρια, όταν διαβάζαμε τους βίους των αγίων, και όταν προσκυνούσαμε τις άγιες εικόνες. Τη ζούσαμε επίσης στις ανθρώπινες σχέσεις μας που είχαν βάθος και ποιότητα. Σήμερα η πνευματικότητα αυτή εξαφανίστηκε και δεν αντικαταστάθηκε από την πνευματικότητα της κοσμικής ζωής: την πνευματικότητα της μελέτης, της θεωρητικής συζήτησης, του σιωπηρού διαλογισμού, του στοχασμού για το μυστήριο της ζωής, της αναζήτησης της χαράς που προσφέρει η ομορφιά της φύσης, ή, όπως λέει ο Οδυσσέας Ελύτης, της αναζήτησης της ομορφιάς «στην κάθε μέρα, στα χαμόγελα των ανθρώπων, στα χάδια των ζώων, σε μιαν ασπρόμαυρη φωτογραφία». Χωρίς πνευματικότητα, που θα έδινε ένα νόημα στη ζωή, ήταν φυσικό όλη η προσοχή να επικεντρωθεί στον πλουτισμό. Με τον πλουτισμό υπήρχε η ψευδαίσθηση πως θα εξασφαλιζόταν η ευτυχία. 

Αυτοέλεγχος και αυτοπεριορισμός
Η δεύτερη σοβαρή επίπτωση ήταν η απόρριψη του αυτοελέγχου και αυτοπεριορισμού, που είναι απαραίτητοι για τη νομοταγή και ηθική συμπεριφορά των ανθρώπων. Μέχρι το 1960 ο αυτοέλεγχος στην Κύπρο στηριζόταν σε μεγάλο βαθμό στον φόβο του Θεού και του θανάτου.
Η σκέψη ότι θα διέπρατταν αμαρτία και ότι θα λογοδοτούσαν σύντομα μπροστά στον Δικαιοκρίτη, όταν θα πέθαιναν, απέτρεπε σε μεγάλο βαθμό την πολύ μεγάλη πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων από την αδικία και το σοβαρό έγκλημα. Σήμερα αυτός ο φόβος έχει εκλείψει και στη θέση του δεν υπάρχει κάτι άλλο, όπως η μέριμνα για το κοινό καλό, η συναίσθηση των καθηκόντων του πολίτη και του χρέους προς το σύνολο. Αντίθετα προς όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες έδωσαν μεγάλη έμφαση στην εκπαίδευση πολιτών από τις αρχές του 18ου αιώνα, στην Κύπρο, λόγω της ξένης κατοχής, δεν υπήρχε η αίσθηση της ανάγκης καλλιέργειας πολιτών, επειδή αυτοί θα ήταν στην ουσία υπήκοοι μιας αποικιοκρατικής πολιτείας.
Γι’ αυτό ούτε τα σχολεία ούτε η οικογένεια μερίμνησαν σοβαρά για την καλλιέργεια της πολιτότητας και την ενθάρρυνση της συμμετοχής στη γενική προσπάθεια για το καλό του συνόλου. Έτσι, με την έκλειψη του φόβου του Θεού και του θανάτου δεν έμεινε τίποτε για να εμποδίζει τον άκρατο ατομικισμό. Γι’ αυτό και διογκώθηκε αφάνταστα, έγινε ένα τέρας που κατέπνιξε το κοινό καλό. Ο άκρατος αυτός ατομικισμός είναι εκείνος που εξωθεί στην παρανομία και στη λαμογιά, ακόμα και παιδιά που έχουν νωπό στο μυαλό τους το λαμπρό παράδειγμα ανθρωπιάς, τιμιότητας και πατριωτισμού των πατεράδων τους.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕΡΣΙΑΝΗΣ
 sigmalive.com/simerini
20/11/13