Η διαχείριση του ΟΧΙ

Το δημοψήφισμα φαντάζει σήμερα για πολλούς, είτε ψήφισαν ΟΧΙ είτε ψήφισαν ΝΑΙ, ως το τέλος της ιστορίας

Το πρώτο βήμα στη διαμόρφωση νέας στρατηγικής για έναν πολιτικό που ευρίσκεται ενώπιον σκληρών διλημμάτων και ο στόχος του είναι να ξεφύγει από εγκλωβισμούς του παρελθόντος, δεν είναι να αποφασίσει πώς και προς τα πού θα αναπτυχθεί, αλλά να αποφασίσει τι θα εγκαταλείψει. Για να αναπτυχθεί μία πολιτική στρατηγική θα πρέπει να ληφθούν πρωτίστως αποφάσεις πολιτικής απαλλαγής από εκείνα που παρεμποδίζουν την υλοποίηση του στρατηγικού στόχου. Όταν λάβεις την απόφαση στο σκληρό δίλημμα, τότε προχωρείς με αποφασιστικό τρόπο. Μπαίνεις κατευθείαν στον ρόλο, δεν έχεις περιθώριο για πρόβες. Οι ενδιάμεσες επιλογές είθισται να αποδεικνύονται είτε ανεπαρκείς είτε καταστροφικές.

Το δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου ήταν ένα οριακό γεγονός της νεότερης φάσης της ιστορίας του Κυπριακού Ζητήματος, το οποίο συνεχίζει να επηρεάζει είτε πολιτικές αποφάσεις είτε τον τρόπο σκέψεως των πολιτών, ιδιαίτερα σε περιόδους προεκλογικών εξελίξεων, όπως η τρέχουσα. Το δημοψήφισμα φαντάζει σήμερα για πολλούς, είτε ψήφισαν ΟΧΙ είτε ψήφισαν ΝΑΙ, ως το τέλος της ιστορίας. Ανατρέχουν σε αυτό για να δικαιολογήσουν τις επιλογές τους, προβάλλοντάς το ως το δικαστήριο της ιστορίας που εσαεί τους δικαιώνει. Άλλοι πάλι, κυρίως αυτοί που ψήφισαν ΟΧΙ, ζητούν επιτακτικά τη χάραξη νέας πολιτικής στο Κυπριακό, αποσιωπώντας ότι από το δημοψήφισμα και εντεύθεν, αμφότεροι οι πρόεδροι υποστήριξαν ο ένας το «σκληρό» ΟΧΙ και ο άλλος το «μαλακό» ΟΧΙ.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος παγιδεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2004 στη Νέα Υόρκη, με την αποδοχή μιας διαδικασίας που δεν ανέμενε μα πάνω απ' όλα δεν επιθυμούσε. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος τον έφερε σε αμυντική θέση. Δεν είχε συγκεκριμένο σχέδιο στρατηγικής για τη διαχείριση του ΟΧΙ, αλλά ούτε επέδειξε προθυμία να διαμορφώσει. Από την αρχή υιοθέτησε μία τακτική κατευνασμού της διεθνούς κοινότητας, ότι δηλαδή παραμένει πιστός σε λύση διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας και κατ' επέκταση το Σχέδιο Ανάν ήταν διαπραγματεύσιμο, αφού στηριζόταν στη φιλοσοφία της διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Έτσι οδηγήθηκε στη συμφωνία της 8ης Ιουλίου του 2006 (Δέσμευση Αρχών) με τον Ταλάτ, στην οποία το πρώτο από τα πέντε σημεία της συμφωνίας ήταν η «δέσμευση για την επανένωση της Κύπρου με βάση μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία και πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας». Για την ιστορία, ο Τάσσος Παπαδόπουλος ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας που υπέγραψε δεσμευτική συμφωνία με τους Τούρκους στη βάση της διζωνικής ομοσπονδίας.
Επιπλέον, με την πολιτική κατευνασμού κατάφερε η Τουρκία να λάβει ημερομηνία έναρξης ενταξιακού διαλόγου με την ΕΕ, με την ψήφο μας, και μάλιστα να τη συνοδεύει με δημόσιες δηλώσεις ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία.
Επίσης, μέσα στο πλαίσιο της τακτικής του κατευνασμού προέκυπταν δηλώσεις του Τάσσου Παπαδόπουλου όπως «όσοι πιστεύουν ότι το σχέδιο Ανάν είναι νεκρό, είναι εκτός πραγματικότητας», εξευμενίζοντας το ΑΚΕΛ και καλλιεργώντας στον εαυτό του τη ψευδαίσθηση ότι θα εξασφάλιζε εκ νέου την υποστήριξη για τις Προεδρικές του 2008 και ταυτόχρονα στέλνοντας κατευναστικά μηνύματα προς τους διεθνείς διαμεσολαβητές ότι θεωρεί το Σχέδιο Ανάν διαπραγματεύσιμο.
Η αναποφασιστικότητα σε επίπεδο τακτικής μπορεί να δίδει ευελιξία, σε επίπεδο όμως στρατηγικής οδηγεί είτε σε καταστροφή είτε σε επικράτηση των θέσεων του αντιπάλου. Στην περίπτωση του Τάσσου Παπαδόπουλου, ο κατευνασμός και η έλλειψη αποφασιστικότητας έναντι του ΑΚΕΛ, το οποίο είχε σταθερή και συνεπή θέση σε ό,τι αφορά τον στόχο της διζωνικής ομοσπονδίας, ενεθάρρυναν τον τότε Γ.Γ. του κόμματος να διεκδικήσει την προεδρία το 2008, ακυρώνοντας τον τακτικό στόχο του Τάσσου Παπαδόπουλου που ήταν η επανεκλογή του.
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος, θέτοντας σε υψηλότερη προτεραιότητα τη συνεργασία με το ΑΚΕΛ, με σκοπό να εξασφαλίσει την επανεκλογή του, και κατευνάζοντας με δηλώσεις τον διεθνή παράγοντα που του ασκούσε κριτική ότι δεν ήθελε λύση στο Κυπριακό, εγκλωβίστηκε σε έναν τακτικισμό που σταδιακά τον έφθειρε και όσο απομακρυνόταν χρονικά από το δημοψήφισμα τον αποδυνάμωνε. Εδώ καταρρίπτεται ένας άλλος μύθος που λέει ότι «αν ο Τάσσος Παπαδόπουλος επανεξελέγετο πρόεδρος, θα ακολουθούσε διαφορετική πολιτική». Όμως, αν αμέσως μετά το δημοψήφισμα, όταν το πολιτικό κλίμα του 76% τον περιέβαλλε με αυτοπεποίθηση και ισχυρή πολιτική νομιμότητα για να προχωρήσει στη χάραξη μιας συγκροτημένης στρατηγικής επίλυσης του προβλήματος, επέδειξε τέτοια αναποφασιστικότητα, γιατί να το έκανε τέσσερα χρόνια μετά, όπου και πάλι θα ήταν δεσμευμένος και η επανεκλογή του υποθηκευμένη στο ΑΚΕΛ;
Επιπλέον, έστω και αν ο Τάσσος Παπαδόπουλος κέρδιζε τις εκλογές το 2008, θα παρέμενε εγκλωβισμένος, διότι σε επίπεδο στρατηγικής είχε δεσμευτεί με τη συμφωνία της 8ης Ιουλίου για λύση διζωνικής ομοσπονδίας και σε επίπεδο τακτικής φρόντιζε να κάνει κατευναστικές δηλώσεις στους διεθνείς διαμεσολαβητές, ότι το Σχέδιο Ανάν μπορούσε να βελτιωθεί (sic). Με αυτόν τον τρόπο ο τακτικισμός τον εγκλώβισε, αφού πρώτα τον οδήγησε σε αυτοακύρωση.
Συνεπώς, «στα πεδία της αναποφασιστικότητας κείτονται τα ασπρισμένα κόκαλα αμέτρητων εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι στην αυγή της νίκης κάθισαν να ξεκουραστούν... και περιμένοντας ξεκουραζόμενοι... απέθαναν!». Η χαρακτηριστική αυτή φράση από ένα λόγο του Αμερικανού πολιτικού Ατλάι Στίβενσον (1900-1965) μάς οδηγεί στην αποτύπωση της πραγματικότητας, ότι η διαχείριση του ΟΧΙ εξανέμισε την όποια ελπίδα στρατηγικού επανακαθορισμού της προσπάθειας λύσης. Και λέω ελπίδας, γιατί μεγάλο μέρος των όσων ψήφισαν
ΟΧΙ (όπως ο γράφων) ευελπιστούσαν σε μία ποιοτική αλλαγή πορείας. Η διαχείριση του ΟΧΙ απέδειξε ότι η ελπίδα ήταν φρούδα και μάταιη, γιατί υπήρχε αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ των όσων ανέπτυξαν πολιτική σκέψη στο δημοψήφισμα, εκλαμβάνοντας το αποτέλεσμα ως μία μοναδική ευκαιρία επανατοποθέτησης του εθνικού θέματος σε νέα βάση και του Τάσσου Παπαδόπουλου που παρέμεινε πιστός στη διζωνική ομοσπονδία, πάντοτε βέβαια με την ωραιοποιούσα αοριστία, «με το σωστό περιεχόμενο». Με αυτόν τον τρόπο ακυρώθηκε το ΟΧΙ και σταδιακά, μετά το 2008, θριαμβεύει το ΝΑΙ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΙΑΚΩΒΟΥ
Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών 
 .sigmalive.com
9/1/13