Tuesday, November 27, 2012

Οι Δελφοί, θύμα της φτήνιας των καιρών

Ηταν μια υπέροχη ηλιόλουστη μέρα, μέσα Οκτωβρίου, που επισκεφθήκαμε με φίλους τους Δελφούς. Η ατμόσφαιρα διαυγής και ένας λαμπερός ήλιος φώτιζε κάθε σημείο του πανέμορφου τοπίου, αναδεικνύοντας με υπέροχες φωτοσκιάσεις τους δύο μεγαλόπρεπους βράχους των Φαιδριάδων – ένα θεόρατο φυσικό τείχος πίσω από τον αρχαιολογικό χώρο.
Βράχια αρχέγονα και κοφτερά, γεμάτα πτυχώσεις και ρωγμές, σε χρώμα σταχτί, ενώ κατά τόπους, εκεί που ορθώνονται απόκρημνα, κατακόρυφα και απειλητικά, ξεπροβάλλουν έντονες αποχρώσεις από ώχρες και χοντροκόκκινα, θαρρείς και έχει εναποθέσει εκεί ο χρόνος τα ίχνη μιας πανάρχαιης σκουριάς. Πού και πού πάνω τους, στίγματα από πράσινο, οι θάμνοι και τα λιγοστά δένδρα που κρέμονται στο κενό.
Στις πλαγιές καθώς κατηφορίζουν, τα δένδρα πυκνώνουν. Αμυγδαλιές και δάφνες αναμειγνύονται με φίδες και πεύκα, ενώ ανάμεσά τους κατακόρυφες σκουροπράσινες γραμμές ξεπροβάλλουν τα κυπαρίσσια, υποδηλώνοντας αντιστικτικά τον ορίζοντα. Ενα ανεπανάληπτο μνημείο της φύσης.
Περνώντας την Κασταλία πηγή, εισήλθαμε στον αρχαιολογικό χώρο και αρχίσαμε να ανηφορίζουμε σιγά σιγά, ακολουθώντας την «Ιερά Οδό», την όμορφη ελικοειδή διαδρομή δίπλα στους καταπληκτικούς λίθινους τοίχους αντιστήριξης, τους κατάφορτους με αρχαίες επιγραφές. Καμωμένοι από τον ίδιο γκρίζο ασβεστόλιθο της περιοχής, αποτελούν τη φυσική, αυτονόητη συνέχεια των βράχων του μοναδικού τοπίου των Δελφών.
Πέτρες λαξευμένες με περίτεχνο τρόπο μαρτυρούν, ανάλογα με τον τρόπο δόμησης, την εποχή στην οποία κατασκευάστηκαν. Η σμίλη των αρχαίων τεχνιτών τούς έδωσε σχήμα και μορφή, χαράσσοντας πάνω τους έναν ποταμό από γράμματα, σαν ανεξίτηλο σημάδι που έφτασε ώς εμάς, μέσα από ένα μακρινό παρελθόν που χάνεται στα βάθη της προϊστορίας και τους μύθους των αρχαίων Ελλήνων.
Απέναντι και κάτω χαμηλά, μέχρι την κοιλάδα του Πλειστού ποταμού, απλώνονται καταπράσινοι ελαιώνες που μετά ανηφορίζουν στους πρόποδες του όρους Κίρφη, συμπληρώνοντας την επιβλητικότητα του φυσικού τοπίου. Ενας χώρος ήσυχος, μυστηριώδης, χθόνιος, ιερός, σιβυλλικός. Ανέβαινες με την επίγνωση μιας μακραίωνης ιστορίας που στοίχειωνε κάθε πέτρα, κάθε κίονα, κάθε αναθηματική πλάκα.
Χρωματική παραφωνία
Χαιρόταν το μάτι αυτή τη χρωματική αρμονία, τη φυσική μετάβαση από τα ανοιχτόχρωμα στα σκουρόχρωμα γκρι, στα ανοιχτά κοκκινωπά και στα υπόλευκα μαρμάρινα ή πώρινα μέλη που συνταιριάζονταν τέλεια με το χώμα, τα χόρτα, τους θάμνους, τα δένδρα που μαζί με τα βράχια συγκροτούσαν μια θαυμαστή χρωματική ενότητα.
Γιατί όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Χρήστος Καρούζος: «Το θαυμαστό είναι ότι σε κανέναν ελληνικό ερειπιώνα δεν αισθανόμαστε ασυμφωνία ανάμεσα στο χαρακτήρα του τόπου και στην αρχιτεκτονική μορφή των μνημείων του». Ωσπου ξαφνικά σε μια στροφή, πριν φτάσουμε στον θησαυρό των Αθηναίων, ένα εκτυφλωτικό λευκό, μια έντονη χρωματική παραφωνία μάς έκανε να κοντοσταθούμε έκπληκτοι.
Μπροστά μας, μια απίστευτα κακόγουστη νεοκατασκευασμένη ραμπόσκαλα συνέχιζε τώρα τη διαδρομή ανάμεσα και πάνω από τις παλιές πλάκες της Ιεράς Οδού, τις πέτρες και τα βράχια, φτάνοντας ψηλά μέχρι το επίπεδο του ναού. Μια ραμπόσκαλα κακοσχεδιασμένη, με πλατύσκαλα που γύριζαν άτεχνα και αμήχανα, με διαφορετικά κάθε φορά πατήματα, άλλα μικρότερα και άλλα μεγαλύτερα, χωρίς ιδιαίτερο λόγο.
Τα ρίχτια κατασκευασμένα από γκρίζο μάρμαρο, το οποίο όμως έτσι όπως ήταν πελεκημένο παντού, σε όλη του την επιφάνεια, άσπριζε θρασύτατα μες στο τοπίο, σχηματίζοντας ένα κακόγουστο ασπρουδερό περιθώριο που περιτριγύριζε τα πατήματα, το εσωτερικό των οποίων είχαν γεμίσει μ’ ένα ροζ τσιμέντο, πρόχειρα κατασκευασμένο.
Αίφνης ήταν σαν να αισθανθήκαμε τη φτήνια των καιρών! Σαν αυτό που υφιστάμεθα σήμερα ως χώρα να άπλωσε τα καταστροφικά του πλοκάμια και πάνω σε τούτο τον χώρο που δεν γνωρίζει χρόνο, αλλά ανήκει σε όλους τους χρόνους και σε όλους τους ανθρώπους.
Ποιος βέβηλος όμως σκαρφίστηκε αυτή τη λύση; Δεν υπήρχαν τόσες άλλες λύσεις που να εντάσσονταν με σεβασμό στο ιδιαίτερο περιβάλλον των αρχαίων ερειπίων;
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ήταν μια αναγκαία κατασκευή, γιατί πράγματι σε κείνο το σημείο της διαδρομής, από την έντονη και μακροχρόνια χρήση, είχαν λειανθεί οι πέτρες και γλιστρούσαν πολύ εύκολα, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για τους επισκέπτες.
Αλλά αυτή ήταν η ενδεδειγμένη λύση; Και πώς είναι δυνατόν το άτεγκτο και πανίσχυρο –κατά τα άλλα- Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο να επέτρεψε μια τέτοια κατασκευή; Αναρωτιέμαι αν κάποιος από τους καλούς συναδέλφους που το απαρτίζουν επισκέφθηκε πρόσφατα τον χώρο. Μάλλον όχι.
Προκάτ και επιγραφές
Αλλά μήπως και η εικόνα που αντικρίζεις στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου είναι καλύτερη; Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς; Το θυρωρείο, τα άσπρα προκατασκευασμένα τσιμεντένια δοχεία απορριμμάτων, τις επιγραφές που κατατοπίζουν τους επισκέπτες, τις προχειροκατασκευές που στεγάζουν τα αυτόματα μηχανήματα πώλησης αναψυκτικών ή το δειγματολόγιο πλακοστρώσεων μπροστά από την κύρια είσοδο; Μέχρι εκεί φτάνει σήμερα η καλαισθησία μας, αυτές είναι οι δυνατότητές μας;
Σε όλο τον αρχαιολογικό χώρο εντύπωση προκαλούν οι πάμπολλες πινακίδες που εν γένει «απαγορεύουν»: το φαγητό, το άγγιγμα των επιφανειών, την πρόσβαση σε προστατευόμενα σημεία, που συνοδεύονται κάθε τόσο από τη σφυρίχτρα των φυλάκων, αν κάποιος λοξοδρομήσει. Αυτονόητα πράγματα. Αλλά το «απαγορεύεται» να ασχημονεί κανείς εκεί με άθλιες ιερόσυλες κατασκευές δεν το είδαμε πουθενά γραμμένο! Τι να υποθέσει κανείς – ότι αυτό επιτρέπεται;
Ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος των Δελφών, αυτό το μοναδικό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, που κάθε χρόνο επισκέπτονται χιλιάδες ξένοι και Ελληνες, δεν αξίζει αυτήν την τύχη!
Δεν μπορεί αυτός ο σημαντικός χώρος (μαζί με τόσους άλλους δυστυχώς) να παραδίδεται στην ευτέλεια των καιρών. Εχουμε τεράστια ευθύνη, έναντι της ιστορίας και έναντι όλων των λαών του κόσμου, να τον φροντίζουμε και να τον περιποιούμαστε όπως του αξίζει.
Ετσι, σαν ένα μικρό, ελάχιστο αντίδωρο σε εκείνους που τον έκτισαν, απέναντι σε ό,τι τεράστιο και ανεκτίμητο και ανεπανάληπτο μας έχουν κληροδοτήσει.
Του Τάση Παπαϊωάννου, Αρχιτέκτονα-καθηγητή Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
&

No comments :

Post a Comment

Only News

Featured Post

“The U.S. must stop supporting terrorists who are destroying Syria and her people" : US Congresswoman, Tulsi Gabbard

US Congresswoman, Tulsi Gabbard, recently visited Syria, and even met with President Bashar Al-Assad. She also visited the recently libe...

Blog Widget by LinkWithin