Saturday, March 10, 2012

Ιστορικά της Ανατολικής Θράκης και της Μακεδονίας ....

ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑΛΗ ΒΑΛΣΑΜΙΔΗ 
 Κυκλοφόρησε ο τόμος με την οπτική του πανεπιστημιακού που  είναι πάντοτε πολύτιμη
και για το γεγονός ότι μπορεί άριστα να χειρίζεται και την τουρκική επιστημονική
βιβλιογραφία κάτι καθοριστικό για την ποιότητα και την αξία των μελετημάτων του (xronos gr)

ΓΡΑΦΕΙ ο Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ
αναπληρωτής καθηγητής
του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Ο συνάδελφος στο Τμήμα Γλώσσας, Πολιτισμού και Φιλολογίας Παρευξείνιων χωρών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, στο ερευνητικό και συγγραφικό έργο του οποίου έχουμε και κατά το παρελθόν εκτενώς αναφερθεί, δημοσίευσε πρόσφατα έναν ογκώδη συγκεντρωτικό επιμέρους μελετών του τόμο, υπό τον τίτλο Μελέτες Ιστορικές για την Ανατολική Θράκη και τη Μακεδονία κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο (Θεσσαλονίκη 2011, εκδ. Αντ. Σταμούλης, σελ. 894). Στα περιεχόμενα και τη σημασία του έργου αυτού θα αναφερθούμε αναλυτικά στη συνέχεια.
Ο τόμος αρχίζει με σχετικό γράμμα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου (σ. 13) και με εκτενή πρόλογο (σελ. 15 κ.εξ.), στον οποίο ο συγγραφέας. παρουσιάζει τα περιεχόμενα του τόμου και εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν στη συγκρότηση και στη δημοσίευσή του. Ακολούθως, η κυρίως ύλη του βιβλίου κατανέμεται σε τέσσερα μέρη. Το πρώτο έχει τίτλο «Ανατολική Θράκη», και περιλαμβάνει δεκαπέντε μελετήματα (σελ. 29 κ.εξ.). Συγκεκριμένα περιλαμβάνονται εδώ οι μελέτες του κ. Βαλσαμίδη για το Μηλιό της Ανατολικής Θράκης, τον ανέκδοτο κώδικα της κοινότητας Πετροχωρίου, το γνωστό μας Τσακήλι, τις σφραγίδες των επαρχιών Μετρών και Αθύρων και Μυριοφύτου και Περιστάσεως, την πάλαι ποτέ διαλάμψασα επισκοπή Θεοδωρουπόλεως, τους επισκόπους και τους μητροπολίτες της, τους εκπαιδευτικούς κανονισμούς του Ελληνικού Μαθητικού Μορφωτικού Συλλόγου «Ο Φοίνιξ» της Μεγάλης του Γένους Σχολής και των εκπαιδευτηρίων της κοινότητας Μπουγιούκ-Ντερέ, αλλά και τους πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία στην Αδριανούπολη και στην Αλεξανδρούπολη, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.
Στο πρώτο αυτό μέρος περιλαμβάνονται επίσης ορισμένες μελέτες που στηρίζονται σε ανέκδοτο αρχειακό υλικό, το οποίο εκδίδουν, υπομνηματίζουν και σχολιάζουν. Πρόκειται για τα μελετήματα σχετικά με ανέκδοτα δικαιοπρακτικά και κοινοτικά έγγραφα από την κοινότητα Καλλικράτειας, το Σκοπό της Ανατολικής Θράκης και το Νοσοκομείο «Ζωοδόχος Πηγή» του Ιλδιριμίου Αδριανούπολης, τους κανονισμούς του «Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ελλησπόντου» της Μαδύτου (1880)  και των επαρχιών Δέρκων (1908) και Μετρών και Αθύρων (1914), αλλά και σχετικά με οφειλέτες στην επαρχία Μετρών και Αθύρων, το 1887. 
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου (σ. 459 κ.εξ.) τιτλοφορείται «Μακεδονία» και περιλαμβάνει εννέα μελέτες. Η θεματολογία και η μεθοδολογία τους είναι και πάλι ανάλογες: προσφυγικές εγκαταστάσεις στο Κιλκίς και την περιφέρειά του αλλά και στο Κάτω Σχολάρι, τουρκικά σχολεία στο σαντζάκι Θεσσαλονίκης (1910-1911) και στην Πτολεμαϊδα και την περιφέρειά της (1913-1914), οι τουρκικές συνοικίες και τα χωριά της υποδιοίκησης Λαγκαδά το 1914, ανέκδοτα δικαιοπρακτικά έγγραφα από τη Γευγελή και τη Δράμα, αλλά και Κανονισμός του «Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου» Λιτοχώρου και Καταστατικό του «Οικοδομικού Συνεταιρισμού Αστών Προσφύγων «Λατομείου Ευαγγελίστριας» Θεσσαλονίκης» (1934).
Το τρίτο μέρος του βιβλίου (σ. 705 κ.εξ.) περιλαμβάνει δεκαέξι βιβλιοκρισίες ελληνικών βιβλίων και οκτώ βιβλιοκρισίες τουρκικών βιβλίων. Τόσο το πρώτο όσο και το δεύτερο κομμάτι είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα, καθώς ο συγγραφέας μας παρουσιάζει αναλυτικά και κριτικά βιβλία που σχετίζονται με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τις μητροπόλεις του, με την εκκλησιαστική και την πολιτική ιστορία, με την γεωγραφία, τις κοινότητες και τον κοινοτικό βίο στην Ανατολική Θράκη και τη Μακεδονία, την εποχή της οθωμανικής κυριαρχίας. Θέματα όπως αρχειακά σύνολα επισκοπών και κοινοτήτων, ελληνικός τύπος, ορθόδοξα ιδρύματα, ανταλλαγές και μετακινήσεις πληθυσμών, η πνευματική και η οικονομική ζωή έχουν ιδιαίτερη σημασία για την πρόοδο της έρευνας και την εξέλιξη της επιστήμης.
Το τέταρτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου (σ. 797 κ.εξ.) περιλαμβάνει εκτενείς νεκρολογίες εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων του Οικουμενικού Θρόνου, όπως οι Μητροπολίτες Κολωνείας Γαβριήλ (1919-2003), Μετρών και Αθύρων Θεόκλητος (1939-2004), Γέρων Εφέσου Χρυσόστομος (1921-2006), Γέρων Ηρακλείας Φώτιος (1924-2007), ο οικονόμος Βασίλειος Γρηγοριάδης (1940-2002) και ο σύγγελος Νικόλαος Παλαιολόγος (1923-2006). Ο τόμος ολοκληρώνεται με περίληψη σε αγγλική γλώσσα, κατάλογο των πολλών και σημαντικών εικόνων που τον κοσμούν (σ. 819 κ.εξ.) καθώς και αναλυτικό και χρηστικό ευρετήριο (σ. 835 κ.εξ.), ιδιαιτέρως ενδιαφέρον για τη χρήση του τόμου από ερευνητές και μελετητές. 
Οι μελέτες του Πασχ. Βαλσαμίδη που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτό είμαι πρωτότυπες και σημαντικές. Φανερώνουν συστηματική έρευνα και καλή γνώση και χρήση της σχετικής βιβλιογραφίας επιπλέον, η άριστη γνώση της τουρκικής γλώσσας και βιβλιογραφίας προσδίδει ιδιαίτερη αξία στα κείμενά του, αφού αυξάνει σημαντικά τις ερμηνευτικές του δυνατότητες. Όσα γράφει ο κ. Βαλσαμίδης, και για τα οποία έγινε εκτενής λόγος παραπάνω, είναι στηριγμένα σε πρωτογενές υλικό, αποτελούν καρπό ερευνητικού μόχθου και προσπάθειας πολύχρονης και συμβάλλουν σημαντικά στη γνώση μας για τον Ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης και της Μακεδονίας, αλλά και για τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της περιοχής.
Πέρα ωστόσο από τα επιμέρους, η γενικότερη συνισταμένη των μελετών αυτών, ακόμη και των βιβλίων αλλά και των προσωπικοτήτων που παρουσιάζονται και κρίνονται, είναι η προσφορά της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας στο Γένος, την ιστορία, τα γράμματα και τον πολιτισμό του. Πίσω από τις γραμμές κάθε μελετήματος ανάγλυφα προβάλει η πραγματικότητα αυτή, καθώς κάθε παράγραφος στηρίζει με παραδείγματα και επιβεβαιώνει εμπράκτως το γεγονός της διατήρησης της ταυτότητας του Γένους εξαιτίας της φιλογενούς δράσης της μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Τόσο οι κοινότητες, οι σύλλογοι και τα εκπαιδευτήρια, όσο και μορφές του αστικού δικαίου και των καθημερινών σχέσεων που δομούσαν και νοηματοδοτούσαν τις κοινωνίες στην ευρύτερη περιοχή υπήρχαν σε άμεση αναφορά προς τον Οικουμενικό Θρόνο και τις μορφές εκκλησιαστικής οργάνωσης και διοίκησης που λειτουργούσαν στα πλαίσιά του. Κι αυτό αναδεικνύεται με κάθε παράγραφο των μελετημάτων και των κειμένων του κ. Βαλσαμίδη, που συγκεντρώνονται στον βαρύτιμο αυτό τόμο.
Το βιβλίο αυτό έρχεται να προστεθεί στις προηγούμενες μονογραφίες του συγγρ. γύρω από την μητρόπολη Μετρών και Αθύρων και τον Ελληνισμό της Αδριανούπολης. Στο ακαδημαϊκό περιβάλλον του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης το έργο του Πασχάλη Βαλσαμίδη είναι σημαντικότατο, αφού μελετά πτυχές της ιστορικής ζωής του γένους στη μείζονα Θράκη, σε περιοχές που σήμερα δεν ανήκουν στο ελληνικό κράτος. Η οπτική του είναι πάντοτε πολύτιμη, και το γεγονός ότι μπορεί άριστα να χειρίζεται και την τουρκική επιστημονική βιβλιογραφία καθοριστικό για την ποιότητα και την αξία των μελετημάτων του. 
Γι’ αυτό και με ιδιαίτερη χαρά θα περιμένουμε και νέα έργα της ερευνητικής και συγγραφικής δραστηριότητάς του, ώστε να αναλυθούν και άλλες πτυχές της πολυδαίδαλης αλλά και τόσο γοητευτικής νεότερης θρακικής ιστορίας, την οποία συστηματικά ερευνά το πανεπιστήμιό μας, δια των ειδικών τμημάτων και των επιστημονικά σχετικών καθηγητών του.

No comments :

Post a Comment

Only News

Featured Post

“The U.S. must stop supporting terrorists who are destroying Syria and her people" : US Congresswoman, Tulsi Gabbard

US Congresswoman, Tulsi Gabbard, recently visited Syria, and even met with President Bashar Al-Assad. She also visited the recently libe...

Blog Widget by LinkWithin